روزنامه وقایع اتفاقیه دومین روزنامه فارسی زبان ایران به همت میرزا تقی خان امیركبیر در سومین سال سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، در 18 بهمن سال 1229 هجری خورشیدی ، پس از 14 سال كه از انتشار روزنامه 'كاغذ اخبار' میرزای شیرازی می گذشت، منتشر شد.

روزنامه وقایع اتفاقیه در قطع 5/30 در 17 سانتی‌متر با كاغذ ساخت اصفهان و با چاپ سنگی به تیراژ 600 الی 700 نسخه تهیه و منتشر می شد.

حاجي میرزا جبار نظام المهام ملقب به تذكره چي، مدیریت روزنامه را به عهده داشت. این روزنامه در میدان ارگ تهران و نزدیك كاخ سلطنتی تهیه و چاپ آن در محله دروازه دولاب تهران در چاپ‌خانه خصوصی كارخانه حاجی عبدالمحمد صورت می گرفت.

تصویر شیر و خورشید با جمله' یا اسدالله الغالب' در صفحه نخست این روزنامه به شیوه ای خاص طراحی شده بود و واژه 'الله' بالای شیر قرار می گرفت.

عبارت روزنامه اخبار دارالخلافه طهران، در فضای گرافیكی ویژه ای با خوشنویسی رایج آن زمان در بالای صفحه نخست روزنامه مشاهده می شد.

تاثیر پذیری خط و خوشنویسی نستعلیق از نوآوری های دوره قاجار در روزنامه وقایع اتفاقیه به نحو چشم گیری وجود داشت و باعث جذب و توجه خواننده می شد.

انتشار وقایع اتفاقیه در راستای اهداف امیركبیر برای انجام تغییراتی بنیادین به منظور گام برداشتن در مسیر پیشرفت بود و او درباره این روزنامه می گفت: 'عوام نمی‌دانند كه مصرف و حسن این وقایع اتفاقیه در چیست؛ یا خیال می‌كنند كه دیوانیان عظام شروع به این كرده‌اند به جهت منافع و مداخل. لكن این‌طور نیست و نباید باشد. این اخبار چیزی است. این‌ها به جهت تربیت خلق است و اینكه این‌ها از امور دیوانی و اخبار و مناسبات دول و منافع خاص و عام و مقتضیات عصر عالِم باشند؛ و اینكه تا روزی كه من هستم نمی‌شود كه این اطلاع به عامه نرسد. این روزنامه منصبی نیست كه به كسانی كه از دیوان اعلی اسامی ایشان تعیین شده، به این‌ها برسد و به دیگران نرسد.'

قیمت روزنامه 10 شاهي تعیین شده بود و وجه اشتراك سالیانه آن 24 قران و اشتراك آن براي حكام، مباشران، اعیان و تجار وهر كس از دستگاه دولت ماهیانه 200 تومان حقوق مي گیرد، اجباري بود. به نحوی كه بعد از مدتی در میان مردم وقایع اتفاقیه به عنوان زورنامه شهرت داشت.

اما امیر كبیر كمتر از یك سال بعد به دستور ناصرالدین شاه به قتل رسید و در شماره 49 این روزنامه خبر تحریف شده‌ای در باره مرگ این دولت‌مرد بزرگ انتشار یافت.

از آن پس اداره روزنامه به اعتماد السلطنه، مترجم دربار و رییس اداره انطباعات ناصر الدین شاه سپرده شد. البته به جز اعتماد السلطنه، بقیه دست اندركاران و گردانندگان روزنامه، پیوسته در حال تغییر بودند.

این روزنامه از شماره 471 به بعد با نام روزنامه 'دولت علیه ایران '، چاپ شد و تعداد صفحه های آن از چهار تا 12 صحفه در نوسان بود.

وقایع الاتفاقیه تا شماره 16 روز‌های جمعه و از آن به بعد روز‌های پنج شنبه منتشر می‌شد از نظر صفحه بندی تا شماره 318 اخبار و مطالب، ستون بندی و به طور منظم درج می‌شد اما از این شماره به بعد ستون بندی از بین رفت و مطالب به شكل كتاب‌های چاپی آن زمان فقط با حاشیه خط كشی شده منتشر می شد.

از نظر محتوا این روزنامه در بردارنده اخبار داخلی، خبرهای مربوط به پایتخت(اخباردارالخلافه)، دربار و سفرهای ناصرالدین شاه، عزل و نصب ها و اعطای مقام ها، نشان ها و امتیازات، اعلام های رسمی دولتی كه در ورقه ای جداگانه چاپ می شد، بود.

ضمیمه روزنامه تحت عنوان اشتهارنامه توزیع می شد. در برخی شماره ها اخبار ولایات شامل اخبار و رویدادهای شهرستان های ایران به چاپ می رسید. در بخش اخبار خارجی، بیشتر اخبار مربوط به دگرگونی های سیاسی و اقتصادی كشورهای اروپایی اختصاص داشت كه با ترجمه روان فارسی در روزنامه منتشر می شد.

روزنامه از زبان نوشتاری ساده ای بهره می برد كه تا زمان جنبش مشروطیت این سادگی در نوشته های این دوره كمتر به چشم می خورد. نخستین آگهی بازرگانی در مطبوعات ایران تحت عنوان' اعلان' در شماره شش این روزنامه منتشر شد. این آگهی مربوط به حراج لوازم منزل یك فرد خارجی بود كه قصد داشت به وطن خود بازگردد.

در بیشترین شماره های روزنامه، صورت قیمت اجناس مورد نیاز مردم به نرخ رسمی دولتی نیز وجود داشت و در برخی از شماره های آن اعلام فروش كتاب های تازه چاپ شده هم منتشر می شد.

این روزنامه به خبرهای مربوط به كودكان و نوجوانان هم عنایت فراوانی داشت. از جمله آن می توان به انتشار مستمر و پیوسته اخبار مدرسه دارالفنون، گزارش هایی پیرامون بیماری های كودكان و آبله كوبی، كودكان فرنگی، كودكان بزهكار و حتی اخبار و آگهی های كتاب كودك اشاره كرد.

هرچند انتشار این روزنامه با استقبال درباریان و خواص روبه رو شد اما در جلب مخاطب عام به دلیل قیمت گران، تبلیغ، ستایش و درج اخبار مثبت پیرامون ناصرالدین شاه نتوانست به موفقیت برسد.

اطلاع**9131**1717